یافتن یک روش درست برای بهرهبرداری و نگهداری پربازده جادهها
Finding the right way to efficient road operation and maintenance
مهندس نسیم طاهرییکشنبه, 21 فروردین,1401
برای تثبیت جادهها، تعمیرات را اصلاح کنید
امروزه مالکان و متصدیان جادهها از سمت جریانهای متعددی تحت فشار هستند. در شرایطی که میزان عبورومرور به سطح پیش از همهگیری (کرونا) برگردد، دولتها در سراسر جهان باید سالانه مبلغ ۹۰۰ میلیارد دلار در این حوزه سرمایهگذاری کنند تا بتوانند همگام با رشد پیشبینیشده در حملونقل جادهای بار و مسافر حرکت کنند. با این حال، سرمایهگذاری سالانه موجود در حال حاضر ۱۸۰ میلیارد دلار کمتر از مقدار هدف است. عدم توجه صحیح به این ظرفیت روبه رشد باعث تشدید ازدحام جادهها و بدتر شدن شرایط راهها خواهد شد که عامل تقریباً یکسوم تلفات جادهای است.
تجدیدنظر در شیوههای بهرهبرداری و نگهداری بر روی جادههای موجود، شروع خوبی برای ایجاد ارزش است. تقریباً ۲۵ تا ۳۵ درصد از مجموع ۹۰۰ میلیارد دلار هزینه شده بر روی جادهها در سراسر جهان، به هزینههای بهرهبرداری و نگهداری اختصاص دارد. افزایش بازدهی فعالیتهای بهرهبرداری و نگهداری، فضای مالی خوبی برای مالکان و متصدیان جادهها فراهم خواهد آورد تا بتوانند بر روی بهسازیها، توسعهها و فناوریهایی که بیشتر مورد نیاز هستند، سرمایهگذاری کنند.
قابل مقایسه کردن بهرهبرداری و نگهداری جادهای
اغلب متصدیان جادهای برای برنامهریزی در مورد هزینههای بهرهبرداری و نگهداری، از بودجهها و دادههای گذشته استفاده میکنند. با این وجود، چنین روشهایی بینشی در مورد چگونگی مقایسه وضعیت کنونی با حالت بالقوه به متصدیان نمیدهند و همچنین با استفاده از این روشها نمیتوان مشخص کرد که دیگران در این صنعت چه کارهایی را متفاوت از ما انجام میدهند.
ما به مالکان و متصدیان جادهای کمک میکنیم تا درک بهتری از فعالیتهای بهرهبرداری و نگهداری جادهای خود داشته باشند و همچنین کارایی خود را به وسیله یک روش محکزنی قابل اطمینان اندازهگیری کنند. با استفاده از این رویکرد، میتوانیم انواع جادههای مختلف را با هم مقایسه کنیم و به این نتیجه میرسیم که پیچیدگی فنی لزوماً به معنی هزینههای بیشتر نیست (به ستون فرعی با عنوان «قابل مقایسه کردن بهرهبرداری و نگهداری جادهای» مراجعه کنید).
بینشهای در حال ظهور ما در مورد فرصتها
فعالیتهای محکزنی ما تاکنون بر روی بیش از ۳۳ هزار کیلومتر راه جادهای ۲۰ کشور جهان در آفریقا، آمریکای شمالی و جنوبی، آسیا و اروپا انجام شده است. انواع مختلفی از بزرگراه، جادههای دارای عوارض (به عنوان مثال جادههای دارای عوارض با جریان آزاد یا سایهای)، جادههای تأمین اعتبار شده به روش مشارکت عمومی-خصوصی و مدلهای مالکیت شامل مالکیت عمومی و امتیازات متصدی خصوصی، ارزیابی و تحلیل شدهاند.
اگر چه این فقط نمونهای از تمامیت شبکه جادهای گسترده جهانی است اما به اندازه کافی نمایانگر بینشهای زیر است:
هیچ متصدی جادهای تماماً خوب یا بد نیست و صرفاً مجموعهای از عملکرد بهتر یا فرصت است. حتی شرکتهایی که سابقه کلی خوبی در زمینه بهرهبرداری و نگهداری جادهای دارند نیز عملکرد متغیری در داراییهای خود دارند (نمودار 1). بنابراین، شرکتها پیش از در نظر گرفتن روشهای پیشرفته برای ارتقای کارایی تعمیر و نگهداری به صورت همهجانبه، میتوانند با بررسی سبد دارایی خود و پرداختن به داراییهایی که در چارکهای پایینی عمل میکنند، زودتر به سود برسند و تکثیر متقابل ایدهها و بهترین شیوهها را تقویت کنند.
پیچیدگی فنی بالاتر بهخودیخود به معنای عملکرد هزینه بدتر نیست. برخلاف تصور عمومی، داراییهای جادهای با تعداد زیرساختهای زیاد، مانند تونلهای طولانی یا پلهای دره گذر، زمانی که به طور مناسب برای مشخصههای فنی نرمال شده باشند، همیشه عملکرد هزینه ضعیفتری از خود نشان نمیدهند. در محکزنی ما غالباً داراییهای با شاخص پیچیدگی بالاتر عملکرد هزینه کلی بهتری نسبت به داراییهای سادهتر داشتند. از آنجایی که عملکرد و پیچیدگی ذاتاً با هم ارتباطی ندارند، متصدیان میتوانند از طرز فکر معمول که «ما نسبت به سایرین شبکه پیچیدهتری را اداره میکنیم» منحرف شوند و در بررسی شکافهای بالقوه در سازمان آزادی عمل دارند (نمودار 2).
هزینههای مستقیم مخارج عملیاتی تقریباً ۴۰ درصد از تمام فرصتهای شناساییشده را در بر داشتند. بزرگترین فرصتهای بهبود در یک سطح عملیاتی را میتوان به کمک محکزنی متمرکز بر محرکهای مختلف هزینه شناسایی کرد (شکل 3). از آنجایی که صنعت راهسازی معمولاً برای پیشبرد پروژههای راهبردی کلیدی با مخارج سرمایهای کلان همراه است، توانایی یافتن فرصتهای بودجهای به صورت تکرارشونده در آن بسیار حائز اهمیت است. دریافتیم که هزینههای مستقیم مخارج عملیاتی تقریباً ۴۰ درصد از تمام فرصتهای شناساییشده را در بر داشتند که این امر نشأت گرفته از عواملی همچون تواناییهای مدیریتی، فرآیندهای درونسازمانی و ابزارهای مدیریت دارایی متصدیان جادهای است.
دادهها کلید بهبود عملکرد هستند. اکثر شرکتکنندگان به قدرت روشهای تجزیهوتحلیل پیشرفته پی بردند و فرصت سرمایهگذاری بر روی دادههای دقیق را برای بهبود عملیات خود شناسایی کردند. کار محکزنی، شرکتها را بر آن داشت تا در فرآیند جمعآوری دادههای خود تجدیدنظر کنند و تجربه دیجیتالی خود را با استفاده از روشهای تجزیهوتحلیل پیشرفته آغاز کنند. با توجه به ویژگی دادهها، تمرکز زایی و شاخصهای کلیدی عملکرد عملیاتی مورد استفاده در عملیات روزانه، سطوح مختلفی از عملکرد را در بین شرکتها مشاهده کردیم (نمودار 4).
نمودار 1
نمودار 2نمودار 3تصویر 4
راهی (از دادهها) به سمت کارایی
محکزنی ما نشان میدهد که هزینههای مستقیم مربوط به بهرهبرداری و نگهداری، دفتر پشتیبانی و مراکز کنترل، نمایانگر مهمترین فرصت جهت بهبود عملکرد هزینه برای مالکان و متصدیان جادهها است. پس تغییر چگونگی مدیریت دارایی برای به دست آوردن این فرصت حیاتی است.
تکامل مدیریت دارایی را از طریق تحلیل عملکرد در پنج بعدی که زیربنای یکدیگر هستند، ارزیابی میکنیم (نمودار 5).
نمودار 5
راهبرد. شرکتهایی که مجهز به سامانههای تکاملیافته فناوری اطلاعات هستند و دادههایی با کیفیت بالا دارند، میتوانند تجزیهوتحلیل جامع خرابی را بر روی داراییهای اصلی و اجزای فرعی خود اجرا کنند. تعمیرات و نگهداری راهبردی در داراییهای مختلف به واسطه شفافیت در عملکرد دارایی و دقت نسبی مدلهای پیشبینی خرابی ممکن میشود، به این صورت که برخی را میتوان تا زمان خرابی اجرا کرد، برخی در شرایط خاصی قابل اجرا بوده و سایر آنها براساس یک تقویم یا مدل پیشبینی عمل میکنند.
کیفیت داده. کیفیت دادهها در شرکت متأثر از دانش فنی، سامانههای فناوری اطلاعات و فرآیندهای سازمانی است. در شرکتهای پیچیدهتر، دادههای بیشتری نیز وجود دارد؛ این دادهها شامل گزارشهای دیجیتالی (در مقابل کاغذی)، موجودی کامل، سازمانهای مرتبط، ثبت حسگرها و اندازهگیریهای بهروز برای بیش از پنج سال است که همه در یک ساختار منسجم جمعآوری شدهاند.
دانش فنی. بهترین متصدیان دارای یک گروه خاص با دانش فنی و کنترلی لازم هستند که در مورد حالت دسترسی و استفاده از دادهها در بسترهای مختلف تصمیمگیری میکنند.
فرآیندهای سازمانی. میزان نفوذ و سطح استانداردسازی جمعآوری دادهها در سراسر سازمان نیز متأثر از فرآیندهای سازمانی هستند. ارتباطات مکرر و روان بین بخشهای فناوری اطلاعات، بهرهبرداری و تجزیهوتحلیل، امکان استقرار سریع و روشن موارد کاربردی را فراهم میکند؛ پیادهسازی اقداماتی را برای بررسی فرصتهای ارزش شناساییشده ممکن میسازد؛ و همچنین به تطبیق شاخصهای کلیدی عملکرد، اهداف هزینه یا قابلیت اطمینان کمک میکند.
سامانههای فناوری اطلاعات. در سازمانهای تکاملیافته، داراییها دارای یک شناسه منحصربهفرد و منسجم در تمام بسترها و سامانههای ثبت هستند و یا سامانههایی برای تطبیق شناسههای مختلف وجود دارد. سامانههای فناوری اطلاعات کاملاً یکپارچه هستند و همه سامانههای مربوطه به اطلاعات مرتبط و وابسته به هم دسترسی دارند. این اطلاعات اغلب بر روی یک بستر مرکزی به عنوان یک ابزار در سبک خدماتی میزبانی میشوند که متصدی میتواند در هر زمان که بخواهد به آن دسترسی داشته باشد. سامانهها دارای ابزارهای پیشفرضی برای اعتبارسنجی دادهها هستند که توانمندی دادههای ورودی را بررسی میکنند. علاوه بر این، با توجه به حساسیت بزرگراهها به عنوان یک دارایی زیرساختی، از شیوههای امنیت سایبری نسبتاً پیشرفته در سازمان استفاده میشود.
نتایج محکزنی اولیه ما نشان میدهد که مدیریت فرآیندها، بزرگترین فرصت هزینه در تعمیر و نگهداری جادهای را در خود جای داده است. مدیریت کارآمدتر بهرهبرداری و نگهداری میتواند باعث افزایش انعطافپذیری در تخصیص سرمایه برای متصدیان جادهای شود، بودجههایی را به سمت بهبود شرایط جادهها هدایت کند و تجربه بیشتر مسافران را بهبود بخشد. ما امیدواریم که متصدیان جادهای بیشتری از این رویکرد مبتنی بر دادهها و شفافیت استفاده کنند.