بازگشت سبک معماری نمایشی

12 اسفند 1402 | مهندس مارال شایق

هنگامی که در تابستان امسال، چشمی از روی سازه ای کروی شکل به ارتفاع 367 فوت در لاس وگاس شروع به پلک زدن کرد، تمام استانداردهای معماری جهان از نو تنظیم شدند. این چشم یک تصویر ویدیویی بود که از سازه ای کروی بیرون می‌آمد. سازه ای که یکی از پر سر و صدا‌ترین ساختمان‌هایی بود که در سال 2023 تکمیل شد. ساختمان کروی شکل ونیشین، یک سالن هنرهای نمایشی است، و همانطور که از نامش پیداست، یک گوی غول‌پیکر به ارتفاع یک ساختمان 35 طبقه است. سطح این سازۀ کروی را 1.2 میلیون LED پوشانده شده است که نمای گرد آن را به توپ بزرگی از صفحه‌ نمایش تبدیل می‌کند که قابلیت نمایش تصاویر، تبلیغات، آثار هنری و یک کره چشم ‌را بر فراز افق شهر لاس‌وگاس و فراتر از آن دارد. به همان اندازه که بیرون این سازه کروی یک صحنه نمایش است ، داخل آن نیز یک سالن تئاتر با بیش از 18 هزار صندلی است، و بدون شک فوق‌العاده‌ترین ساختمانی است که در سال 2023 افتتاح شده است.

اما این سازه، تنها مورد این چنینی نیست. در سرتاسر جهان، ساختمان‌های جدید با اشکال فیزیکی عجیب و غریب و احتمالاً مدل‌های تجاری بهم ریخته، مرزهای منطق و هدف گذاری را جابجا کرده‌اند. برخی از آن‌ها فقط به طور آشکاری در معرض دید هستند. برخی دیگر ممکن است به عنوان ساختمان هایی که جهان و شیوه تجربه آن را بهبود می بخشند، تحت آزمون زمان قرار بگیرند. همه این ساختمان ها ظرافت و احتیاط را در راستای رویکردی که از جسارت ، برای جلب توجه استفاده می کند، کنار گذاشته‌اند. همه اینها نشانه این هستند که معماری وارد عصر جدیدی از نمایش شده است.

شاید هیچ دلیلی وجود نداشته باشد که معماری نمایشی در طول یک سال گذشته تا این حد قدرتمند ظاهر شده باشد، اما حداقل تا حدی محصول دنیای پس از همه گیری کرونا است. هر چه از روزهای سوت و کور اولیه همه‌گیری کرونا و دوران قرنطینه دور می‌شویم و به سمت مکان های بازتر، تجربی تر و ‌بدون ترس حرکت می کنیم، به نظر می‌رسد طراحان و سازندگان ساختمان‌های نمایشی، برخلاف دورانی که به خاطر همه گیری کرونا همه جا تعطیل بود و مردم فاصله شش فوتی را رعایت می کردند، معماری را با رنگ‌های پر زرق و برق، فضاهای گردهمایی بزرگ، و مناظری برای دیدن و به اشتراک‌گذاشتن ارائه می‌دهند. ظهور این ساختمان‌های جدید به این معنی است که ایده‌هایی که برای اولین بار در طول همه‌گیری پدیدار شدند، اکنون در حال آغاز به کار یا تکمیل ساخت‌وساز هستند. برای بسیاری از مردم در سراسر جهان، این نوع ساختمان‌ها یادآور این موضوع خواهند بود که لازم نیست زندگی تا این حد محدود باشد.

البته که این سبک معماری، نوع دوستی محض نیست. واضح است که صحبت بدست آوردن پول در میان است. سازه کروی ونیشینا حتمالاً افراطی ترین نمونه از سبک معماری نمایشی است که در سال های اخیر ظهور کرده است. غنای فنی آن و موقعیت مکانی لاس وگاس، این سازه را به عنوان صحنه ای برای اجراهای عجیب و غریب، چه در بیرون و چه در داخل خود، قرار داده است. حتی در لاس وگاس، جایی که هیچ کمبودی در سازه های نمایشی و جلب توجه کننده وجود ندارد، نادیده گرفتن این سازه کروی دشوار است.

این موضوع بخشی از تفکر پشت پروژه شهر *لاین نیز هست ، یک پروژه معماری الهام گرفته از شکلی نامعقول که توسط پادشاهی عربستان سعودی در حال توسعه است. درست است، همانطور که از نامش پیداست این یک سازۀ خطی شکل است و به گفته سازندگانش 105 مایل در میان صحرا امتداد خواهد داشت. این پروژه که ممکن است بیشتر از آجر و ملات به رویایی برای لوله کشی ختم شود ، بخشی از یک تلاش بزرگتر و نسبتاً نامعقول شهرسازی در عربستان سعودی به نام نئوم است. میادین نفتی و ثروت این کشور پادشاهی، برخی از معماران برتر جهان را به مشارکت در این چشم انداز جذب کرده است و به این پروژه، حداقل در برابر نقض آشکار حقوق بشری که دارد، اعتبار بخشیده است. با این حال، این یک معامله دو طرفه است، چنین پروژه طراحی شهری که بودجه خوبی هم دارد به این شرکت ها فرصتی نادر می دهد تا مفاهیم و ایده های معماری را عمیقاً بررسی کنند. موضوعی که هیچ توسعه دهنده دیگری هم حتی در جلسات اولیه آن را رد نمی کند.

(*لاین : شهری خطی با 170 کیلومتر درازا، 200 متر پهنا و 500 متر ارتفاع خواهد بود که بی نیاز از جاده و خودرو است و ساکنان آن با یک پیاده‌روی پنج دقیقه ای می توانند به طبیعت و تمام نیازهای روزانه خود دسترسی داشته باشند.)

یکی از ساختمان هایی که به تازگی خبر ساخت آن منتشر شده، مکعب نام دارد، یک شهر در سازه ای مکعبی شکل به ارتفاع 1300 فوت که در برگیرنده چیزی است که توسعه دهندگانش آن را "مقصد تجربی همه جانبه" صفحه نمایش های دیجیتال و هولوگرافیک می نامند. مکعب که مانند یک اسباب‌بازی‌ غول‌پیکر بر تمام محیط اطراف خود در ریاض سایه افکنده است، در نهایت یک اجحاف شهری است.

مکعب ها چندین نسل است که توسط معماران مورد استفاده قرار می گیرند، شاید کعبه در مکه نمونه بارز آن باشد. نمونه‌های جدیدتر، از جمله مرکز هنرهای نمایشی پرلمن در نیویورک، نشان می‌دهند که یک فرم متواضعانه می‌تواند به ساختمان‌هایی فوق العاده تبدیل شود که با محله اطراف خود ارتباط برقرار کرده و آن‌ها را تقویت ‌می کنند. از سوی دیگر، مکعب عربستان سعودی صرفاً برای دیده شدن و احتمالاً دیده شدن از راه دور، طراحی شده است.

پروژه های عربستان سعودی، به عنوان نمایشگاهی از ثروت و قدرت، ممکن است قبل از به اتمام رسیدن به هدف خود دست یافته باشند. به هر حال اغلب همین انگیزه پشت معماری نمایشی است. این نوع خودنمایی، احتمالاً در رقابت برای ساخت بلندترین برج‌های جهان دیده می‌شود. در سال 2023، مدعی جدیدی در کوالالامپورِ مالزی ظهور کرد. مردیکا 118، برجی شبیه به شمشیر ماهی است که بیش از 2200 فوت ارتفاع و 118 طبقه دارد، و اکنون دومین ساختمان بلند جهان است. این برج به عنوان دفتر مرکزیِ یک بانک سرمایه گذاری مالزیایی، یک میلیون فوت مربع فضای اداری دارد که در دوره و زمانه ای روی کار آمده است که چشم انداز آینده فضاهای اداری نامشخص است.

مرتفع بودن، تنها راه جلب توجه نیست. همانطور که در اوایل سال جاری شاهد آن بودیم ، ایلان ماسک بدون مجوز یا تاییدیه رسمی ، یکلوگوی ایکس(X) غول پیکر و نورانی را روی سقف دفاتر توییتر متعلق به خود در سانفرانسیسکو نصب کرد. این تابلوی 30 فوتی که احتمالاً چیزی بیشتر از یک ترفند تبلیغاتی برای اعلام تغییر نام تجاری این پلتفرم نبود، معماری ساختمان را به طور خلاصه به یک اجحاف شهری تبدیل کرد که مستقیماً به پنجره‌های خانه‌های مجاور می تابد. بازرسان شهرداری از این کار ناراضی بودند و این لوگو در عرض چند روز برداشته شد، اما در همان زمان کوتاه هم تصاویر و ویدئوهایی از نور چشمک زن و کور کننده آن به طور گسترده ای پخش شده بود.

با این حال، لازم نیست هر معماری نمایشی تا این حد شلوغ باشد. چندین ساختمان جدید نشان می دهند که استفاده از یک فرم فیزیکی در بالای سازه می تواند به شکلی زیبا و هدفمند انجام شود. در مرکز علوم، آموزش و نوآوری ریچارد گیلدر در موزه تاریخ طبیعی آمریکا، که توسط شرکت معماری استودیو گنگ که در شیکاگو مستقر است، طراحی شده ، یک فضای میانی ارگانیک و تقریباً اسکلتی ارتباط جدیدی را برای این موزه وسیع ایجاد می کند. دیوارهای غار مانند این سازه، بازدیدکنندگان را به سمت یکی از هیجان انگیزترین ساختمان های جدیدی که در سال 2023 تکمیل شده است، می کشانند.

به‌طور مشابه، در لندن نیز یک ساختمان صنعتی که سال‌ها متروکه شده بود، به تازگی بازسازی شده و در معرض دید عموم قرار گرفته است و شمایل جدیدی را برای این شهر به وجود آورده است . نیروگاه بترسی، که سابق بر این یک تأسیسات زغال‌سنگی بود و یک پنجم برق شهر را تامین می‌کرد، اکنون یک ساختمان چندکاره و خیره‌کننده با صدها اقامتگاه، یک مرکز خرید، و فضاهای اداری، از جمله یک دفتر جدید برای اپل است. این ساختمان صنعتی که از لحاظ تاریخی شاخص است ، با چهار دودکش عظیم آن که هنوز دست نخورده مانده است، پروژه ای برجسته است که بازسازی یک محله جدید بزرگ را تضمین می کند.

جدیدترین ساختمانی که در بوستون دیده می‌شود، یک ترمینال خوش‌آمدگویی شیک و درخشان در فرودگاه بین‌المللی این شهر است. این ترمینال جدید، یک سفینه فضایی شیک با ساختمانی است که با رنگ قرمز روشن و پر زرق و برق پوشیده شده است. این ترمینال در داخل خود، بسیاری از مشکلاتی را که اغلب فرودگاه بوستون را به عنوان یکی از بدترین فرودگاه‌های کشور محسوب می‌کرد، حل می‌کند، اما از بیرون این ترمینال یک خودروی اسپرت است که از ساختار خاصی برخوردار است و همه چیز در آن سریع و روان انجام می شود. قرار است که این ترمینال، با نوعی رنگ طیفی که به طور ویژه برای این پروژه ساخته شده است، در آب و هوای پرهیاهوی ساحلی متمایز شود و در عین حال به عنوان یک گزاره بزرگ و درخشان برای پروازهای بین المللی عمل کند.

برخی از ساختمان های نمایشی فراتر از اهداف تجارت صرف هستند. در شهر یانتای در شمال شرقی چین، یک ساختمان جدید عجیب و غریب و دوست داشتنی با هدف اصلی پرستش خورشید در حال شکل گیری است. این ساختمان که به شکل برج خنک‌کنندۀ یک نیروگاه برق ، باز و برش خورده است، چهره‌ای باز در برابر طلوع خورشید و دریا دارد و فضایی را برای مردم محلی فراهم می‌کند تا در سنت چند صد ساله قدردانی دسته جمعی از خورشید شرکت کنند. در واقع، این ساختمان توسط خود خورشید طراحی شده است، و با تعادل ایجاد شده میان سوله های بدون سقف و فضاهای اجتماعی، در قالب یک مرکز فرهنگی چند منظوره در شهر عمل خواهد کرد. این ساختمان با داشتن یک سالن تئاتر، یک کتابخانه و چندین فضای برگزاری رویداد کاربردی هم هست. اما این ساختار بی حساب و کتاب در روح خود، برای ایجاد ارتباط فیزیکی بیشتر بین مردم و مرکز منظومه شمسی یعنی خورشید ساخته شده است.

هدف همه این ساختمان‌ها صرفاً دور شدن از سرنوشت شوم و تاریک سال‌های اخیر است: قرنطینه و مرگ ناشی از همه‌گیری کرونا ، تورم، جنگ‌های جهانی، سیاست‌های پرتلاطم ایالات متحده، رکود اقتصادی، تهدیدات و پیامدهای تغییرات آب و هوایی و بسیاری موارد دیگر. بیشتر معماری های نمایشی ممکن است از تنوع رنگی برخوردار باشند و به مردم راهی برای نگاه کردن به گذشته و عبور از این بحران ها بدهند. برخی از آنها هم ممکن است از طریق خود روش انسانی تری برای زندگی ارائه دهند.

این ساختمان‌های تماشایی چه نفرت انگیز باشند و چه آرام، زمینه را برای یک انقلاب در سبک فراهم می‌کنند. این ساختمان‌های افراطی و گاهاً عجیب و غریب که به نحوی موفق به ساخت آنها شده اند، نشان می‌دهند که چیزهای عجیب و شگفت‌انگیز هنوز هم می‌توانند شکل معماری به خود بگیرند. ممکن است دنیا در حال چشیدن اولین مزه ها از این سبک معماری نمایشیِ جدید، مسخره، جالب و بالقوه زیبا باشد.

افراد دارای مهارت در این زمینه

در صورتی که در این زمینه تخصص یا مهارتی دارید، پس از ثبت نام در سایت و تکمیل فرم مشخصات شخصی ، پروفایل خود را به لیست زیر اضافه نمایید .